به گزارش ایران اکونومیست، قارچ شیتاکه، که با نام های مختلفی از جمله قارچ جنگل سیاه، قارچ درخت بلوط و یا قارچ سیاه چینی نیز شناخته می شود از جمله قارچهای محبوب و خارق العاده (اگزوتیک) جهان است که برخاسته و بومی آسیای شرقی است.
شیتاکه یکی از پرطرفدارترین گونه‌های قارچ خوراکی در سراسر دنیا است که در واقع بومی کشورهایی نظیر چین و ژاپن است. این گونه قارچ به واسطه طعم مطلوب و فواید متنوعی که برای سلامت انسان دارد، ظرف مدت زمانی کوتاه به محبوبیت بالایی دست یافته است که از جمله مهمترین خواص آن می‌توان به قابلیت مبارزه با سرطان، تقویت سیستم ایمنی و همچنین تضمین سلامت قلب اشاره کرد.
یکی از دلایلی که این قارچ مورد توجه قرار گرفته، خاصیت آنتی اکسیدانی آن است، که حتی توانایی از بین بردن برخی باکتری‌های فعال دهان را نیز دارد.
* رویشگاهها و خواص شیتاکه
۸۰درصد تولید این قارچ در ژاپن و مابقی آن در کشورهای چین، آمریکا و کانادا صورت می گیرد؛ این قارچ دارای ساقه و کلاهک قهوه‌ای رنگ و لکه‌های سفید بر روی سطح کلاهک است که در واقع محل باز شدن کلاهک و جداشدن آن از پایه است.
قارچ شیتاکه دارای عطر بسیار مطبوع و طعمی شبیه به گوشت است و جزو لذیذترین قارچهای خوراکی شناخته شده جهان است. این قارچ به صورت تازه و خشک قابل استفاده است و از جمله ویژگی‌های جالب این قارچ قابلیت تبدیل شدن خشک آن به تازه، در کمتر از نیم ساعت قبل از مصرف است.
این قارچ علاوه بر اینکه منبع ارزشمندی از پروتئین است دارای انواع املاح معدنی نظیر منیزیم، منگنز، فسفر، پتاسیم، روی و انواع ویتامین‌های خانواده B است، که نقش موثری در تامین انرژی بدن و رفع خستگی دارند.
شیتاکه، منبعی غنی از ویتامین D۲است که علاوه بر نقش کلیدی آن در بالا بردن قدرت بدنی، در کنار منابع کلسیمی در رژیم غذایی باعث تقویت استخوان‌ها و جلوگیری از پوکی استخوان‌ها نیز می‌شود.
قارچ شیتاکه نه تنها خود فاقد کلسترول است بلکه به دلیل وجود ترکیب "اریتیدین" که مهار کننده تولید کلسترول است و بتوگلوکان‌های خاص که در کاهش سطح کلسترول موثرند، نقش موثری در کاهش فشار خون و میزان کلسترول بد در خون دارد؛ شیتاکه دارای "پلی ساکارید لنتینان" است که سبب فعال شدن سیستم ایمنی بدن می‌شود.
در کشورهایی نظیر چین و ژاپن برای درمان سرطان درکنار شیمی درمانی از فرم تزریقی شیتاکه نیز استفاده می‌شود. از خاص‌ترین ویژگی‌های این قارچ می‌توان به نقش درمانی آن در درمان HPV یا زگیل تناسلی اشاره کرد که امروزه مطالعات و تحقیقات گسترده‌ای در خصوص یافتن راه درمان برای این بیماری صورت می‌گیرد.
در کشورهایی نظیر چین و ژاپن برای درمان سرطان در کنار شیمی درمانی، از فرم تزریقی شیتاکه نیز استفاده می‌شود. از خاص‌ترین ویژگی‌های این قارچ می‌توان به نقش درمانی آن در درمان HPV یا زگیل تناسلی اشاره کرد که امروزه مطالعات و تحقیقات گسترده‌ای در خصوص یافتن راه درمان برای این بیماری صورت می‌گیرد.
این قارچ در شرایط طبیعی بر روی بقایای چوب در جنگلها به ویژه جنگل های بلوط رشد می کند و طی فصلهای بهار و پاییز در سطح جنگلها به چشم می‌خورد، ولی این قارچ در شرایط کنترل شده و به صورت کشت متراکم در سالن‌ها و یا گلخانه‌های اختصاصی پرورش قارچ نیز در تمام فصول سال قابل کشت و عمل آوری است.
پروتئین‌های موجود در شیتاکه از ۱۸نوع اسید آمینه مختلف، از جمله کلیه اسیدهای آمینه ضروری تشکیل شده است؛ این موارد در نسبت‌هایی یافت می‌شود که منطبق بر نیازهای غذایی انسان است. این خصوصیت ویژه سبب شده تا شیتاکه یک مکمل غذایی ایده‌آل برای کسانی باشد که از رژیم غذایی بدون گوشت پیروی می کنند.
* پرورش شیتاکه در سایه صبر
خراسان رضوی، که در زمینه تولید و پرورش قارچ جزو استانهای برتر کشور است و در حوزه کشت گیاهان دارویی نیز مقام برتر را داراست، در حوزه پرورش قارچهای دارویی از جمله شیتاکه هم، اگرچه مدت زیادی از وارد شدنش به این عرصه نمی گذرد، مسیر رشد را در مدت کمی پیموده است و اکنون در زمینه تولید این محصول رتبه بالایی دارد، اگرچه از نظر آشنایی مردم با مصرف آن و نیز رونق بازار این قارچ در ابتدای راه است.
* خراسان رضوی، بزرگترین تولیدکننده شیتاکه ایران
مسول امور قارچهای خوراکی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: این استان با تولید سالیانه حدود ۹تن قارچ شیتاکه، بزرگترین تولید کننده این گونه قارچ در کشور است. وحیدآفاق بیان کرد: این حجم از تولید توسط تنها ۲واحد تولیدی فعال در این بخش صورت می‌گیرد.
وی اظهار کرد: بستر کشت این قارچ نیز تولید داخل استان است که تیم تولیدکننده، جزو موفق‌ترین واحدهای تولید بستر کشت در کشور است و تولید بالا و باکیفیت محصولات تولیدی حاصل از آن از جمله ویژگی‌های بارز این واحد است.
با توجه به ارزش غذایی و دارویی بالای این محصول و میزان تقاضای این محصول در کشور و کشورهای همجوار رشد و توسعه هدفمند و برنامه‌ریزی شده این محصول با در نظر گرفتن تعادل میان عرضه و تقاضا این محصول در جهت تامین امنیت غذایی، ایجاد اشتغال و درآمد زایی توصیه می‌شود.
وی ادامه داد: با توجه به ارزش غذایی و دارویی بالای این محصول و میزان تقاضای این محصول در کشور و کشورهای همجوار رشد و توسعه هدفمند و برنامه‌ریزی شده این محصول با در نظر گرفتن تعادل میان عرضه و تقاضا این محصول در جهت تامین امنیت غذایی، ایجاد اشتغال و درآمد زایی توصیه می‌شود.
وی با بیان اینکه یکی از واحدهای فعال در استان ظرفیت تولید هشت تن قارچ را دارد، افزود: واحد دیگر نیز یک تن تولید دارد که هر ۲واحد مذکور، نیاز کشور را تامین می‌کنند.
وحیدآفاق بیان کرد: این ۲واحد برای پنج نفر به صورت مستقیم ایجاد اشتغال کرده است.
وی در خصوص صادرات این محصول منحصر به فرد بیان کرد: میزان صادرات بسیار اندک است زیرا با توجه به ضرورت ارسال این محصول به صورت هوایی، هزینه بار و صادرات بسیار گران تمام می‌شود و صرفه لازم را ندارد.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی افزود: در این راستا برنامه‌ریزی شده تا سرانه مصرف قارچ خوراکی در میان خانوارهای استان افزایش پیدا کند.
جعفری ادامه داد: بیش از ۹۰درصد قارچ تولیدی استان خراسان رضوی از نوع "دکمه‌ای" است که به دلیل تنوع مصرف و کاربرد آن در پخت و پز اغلب غذاها به این میزان تولید می‌شود.
به نقل از ایرنا، وی با اشاره به اهمیت مقوله تولید قارچ خوراکی به دلیل اشتغال‌زایی، ارزش غذایی و همچنین ارزش اقتصادی بالای این محصول برای تولید کنندگان، افزود: با هدف رفع موانع تولید و رفع چالش‌های فرآوری تولید قارچ خوراکی، حمایت از این حوزه تولیدی در حال انجام است.
